Dünya çapında yükseköğretimle ilgili veri toplama ve analiz çalışmaları yapan Academic Cooperation Association’ın (ACA), ‘Avrupa’da Yükseköğretimde İngilizce Programlar 2015’ raporuna göre, Türkiye yüzde 1.9 oranıyla yükseköğretimde İngilizce eğitim veren 28 ülke içerisinde 25’inci sırada kendine yer buldu. Türkiye’de yükseköğretimde yabancı dil yeterlilikleri konusunda sorunlar sürüyor. Yükseköğretim Kurulu (YÖK) ise, eğitim-öğretimin niteliğini yükseltecek faaliyetler çerçevesinde İngilizce yeterlilik konusuna da el attı. YÖK, bu kapsamda 10 Aralık’ta ‘yabancı dil yeterlikleri’ne ilişkin bir askıya çıkarma çalışması başlattı. Bu alanda yapılacak çalışmalar için 21 Aralık’a kadar kamuoyunun fikir ve önerileri alındı. İlerleyen günlerde Türkiye’de yükseköğretimde yabancı dil yeterliliğini geliştirmek için bu görüşlerden yola çıkarak bir yol haritası belirleyecek. Yükseköğretimde yabancı dil konusunda yayımlanan raporlar da, Türkiye’de bu konuda nitelik ihtiyacını gündeme getirdi.

NİTELİK İYİ DEĞİLSE YABANCI ÖĞRENCİ DE YOK

Türkiye’de yükseköğretimde yabancı dil yeterliliklerine dikkat çeken ‘British Council’ tarafından açıklanan ‘Türkiye’de Yükseköğretim Sektöründe İngilizce Dil Eğitimi’ raporu da kalitenin artırılması ihtiyacını ortaya koydu. Rapora göre, Türkiye, 2015 İngilizce Yeterlilik Sıralaması’nda 50’nci sırada kendine yer bulabildi. Raporda üniversitelerin çoğunun öğrencilerin ihtiyaçları ve müfredatın birbiriyle örtüşmemesi sorununu yaşadığı, bunun da öğretmenlerin ve öğrencilerin motivasyonlarını düşürdüğü vurgusu yapıldı.

Ayrıca yükseköğretimde yabancı dil yeterliliklerinde eksiklikler nedeniyle Türkiye’nin uluslararası öğrencilerin dikkatini çekmekte zorlandığı belirtildi. Türkiye’nin niceliğe odaklanarak öğrenci sayısını çok büyük oranda artırdığı fakat Türk hükümetinin üniversitelerin kalitesini geliştirmeye yönelik projeler başlatması gerekliliği dile getirildi. Raporda hazırlık sınıflarının seçmeli olması, eğitim dili İngilizce olan üniversitelerin kurulması ve müfredatlarda genel amaçlı İngilizce’den akademik amaçlı İngilizce’ye geçilmesi de önerildi.

YÖK ÖNERİLERİ TOPLADI

YÖK’ün ‘yabancı dil yeterlikleri’ni geliştirmek için başlattığı çalışmanın, yabancı dil öğretiminde öğretim üyelerinin sağlaması gereken asgari yeterliliklerin ele alınmasından yabancı dille yapılan eğitim ve öğretimin denetlenmesine kadar birçok alanda niteliği arttırmayı hedeflediği belirtiliyor.

AKADEMİSYENLERE DİL YETERLİLİĞİ DÜZENLEMESİ

YÖK ayrıca, okutman ve akademisyenlerin yabancı dil yeterlilikleri konusunda çalışmalar yapmaya hazırlanıyor. Yabancı dil eğitimi veren okutmanların dil yeterliliklerinin düzenlenmesi ve işe alımlarında yabancı dil puanının ağırlığının arttırılması da hedeflenenler arasında. Öğretim üyelerinin konuşma ve dinleme becerilerinin sınavlarla tespit edilmesi de diğer gündem konularından biri. YÖK ayrıca üniversitelerde yabancı dilde program açmak için gereken kriterlerde yeni düzenlemeler yapmayı da planlıyor.

Ders yükü azalmalı
Prof. Dr. Mehmet Demirezen (Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi İngiliz Dili Eğitimi Anabilim Dalı Başkanı): MEB’de yaklaşık 60 bin İngilizce öğretmeni var. Kalabalık sınıflarda haftada ortalama 20-25 saat derse giriyorlar. Haftalık ders yükleri 12 saati geçmemeli. Üniversitelerde, yabancı dil okutmanları genellikle kalabalık  sınıflarda eğitim veriyordu. Yabancı dil öğrenmekisteğe bağlı olunca, sayı biraz düştü. İyi yabancı dil eğitimi veren vakıf üniversiteleri var. Bunlar, yabancı dil okutmanlarına YÖK ve MEB’den daha geniş olanaklar sunuyorlar. Üniversitelerde yabancı dil eğitiminin yetersiz olmasının bir nedeni de, bütçelerle ilgili. Bütçe idari ve akademik kadroya dağıtıldıktan sonra tükeniyor. Dil öğretimi için donanım alınamıyor. YÖK’ün attığı adım uygun. Daha fazla yabancı dil öğretmeni atanmalı, okullarda kurul kararı ve not ortalamasıyla öğrencilere bu dersten geçme olanağı verilmesinden vazgeçilmeli.

Bu bir planlama problemi
Prof. Dr. Yasemin Bayyurt (Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümü): Yanlış kurgulanmış öğretmen eğitimi programları ele alınmalı. Nitelikli öğretmen ve öğretim üyelerinin sayısı artmalı. En büyük problemlerden biri de bu alandaki çalışmalarda kimsenin birbirinden haberi yok. Akademisyenlerin ciddi ağlar kurup nitelikli çalışmalar yapıp, birbirlerinden haberleri olmalı. Yabacı dil eğitim planlamasının iyi yapılması çok önemli. Örneğin İngilizce eğitimi ile ilgili MEB güzel müfredatlara sahip. Ancak uygulayacak öğretmenler gerekli hizmet içi eğitimden geçirilmiyor. Türkiye’de İngilizce derslerine başka branşlardan öğretmen giriyor. Öğrenciler üniversite hazırlığa geldiğinde sorun sürüyor. Genel İngilizce eğitimi alan öğrenciler, iş akademik İngilizce’ye geldiğinde bocalıyor. Zincirleme birproblem var. YÖK’ün son çalışmaları olumlu. Ancak öğretim üyelerinin dil yeterliliklerinin sınavlarla ölçülmesi doğru değil. Çünkü bu yöntem doğru sonuçlar vermeyebilir.