ANAYASA Mahkemesi (AYM), binlerce öğretmeni ve öğretim kurumunu yakından ilgilendiren 1 Eylül’de dershanelerin kapatılmasını öngören yasayı dün oy çokluğu ile iptal etti. AYM’nin iptal kararını yarın Resmi Gazete’de yayımlayarak açıklaması bekleniyor.

Kararın gerekçesi ışığında 1 Eylül’de dershaneler kapanmayacak, dershaneler eğitim hizmeti vermeye devam edecekler. 1 Eylül’den itibaren okul olma hakkına kavuşmuş olan dershaneler mağduriyet oluşmaması için yine okul olarak devam edebilecekler. Okula dönüşmemiş dershaneler de mevcut hallerinde kalabilecekler. Gerekçeli kararın hemen yayımlanmasında da mağduriyetlerin önlenmesi amaçlandı. AYM’nin oy çokluğu ile alınan kararda şu noktalara dikkat çektiği öğrenildi:

“Anayasa’nın 13. maddesi hak ihlallerinde hangi durumlarda sınırlanacağını belirtmektedir. Bu yasa bu sınırlara uymamaktadır. Aynı şekilde 42. maddesi eğitim ve öğretim hakkının özgürce kullanımını sağlamaktadır. Yasanın bu maddeye de aykırı olduğu görülmüştür. Çalışma özgürlüğü, girişim hakkını düzenleyen 48. maddeye de aykırılık görülmektedir.

BİR DENGE YOK

Eğitim ve öğretim hakkının Anayasa garantisine alındığı demokratik bir toplumda bu karar ölçülü bir karar değildir. İdarenin yaptığı müdahale de ölçülü bir müdahale değildir. Hakkın kullanımında idarenin müdahalesini toplum yararıyla ile ilgili bir sınırının olması gerekir. Her hak bir müdahale ile karşılaşabilir. Ama buradaki zorunluluk net değildir. Bu müdahalenin kamusal yararı ile haklarına müdahale edilenlerin mağduriyetleri arasında bir denge yoktur. Eğitim hakkı temel hak olarak vardır. Yönetim buna müdahale edecekse Anayasa’nın belirlediği sınırların korunması gerekir. Topluma sağlanan yarar ile zarar arasında bir dengenin oluşmadığı doğacak mağduriyetin adiliyet içermediği görülmektedir.”
AYM Raportörü yasanın iptal isteminin reddi yönünde görüş bildirmişti. AYM uzun süredir bekleyen yasayı raportörün tersi yönünde karar vererek iptal etti.

CHP iptalini istemişti

Dershanelerin kapatılmasına ilişkin kanun geçen yıl TBMM’de yasalaşmıştı. CHP yasanın iptali ve yürürlüğünün durdurulması talebiyle AYM’ye başvurmuştu. Kanuna konulan geçici ek maddeye göre dershaneler 1 Eylül’e kadar ya özel okula dönüşecek ya da bu tarihten itibaren tüm faaliyetlerine son vereceklerdi. Yasa ile halen dershanelerde öğretmenlik yapanlardan bir kısmının Milli Eğitim Bakanlığı kadrosuna dahil edilerek, atamasının yapılması öngörülüyor. CHP, bu düzenlemelerin iptalini ve yürürlüklerinin durdurulmasına talep etmişti. Milli Eğitim Bakanlığı’nda görev yapan daire başkanı ve üstü personelin yabancı dil koşulu aranmaksınız yurtdışı göreve atanması ile okul müdürlerinin atanmasına ilişkin getirilen yeni prosedür konusunda da CHP’nin itirazları bulunuyordu.

Maddeler

13. MADDE:Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.
14. MADDE: Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir.
15. MADDE: Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir. Devlet, özel teşebbüslerin millî ekonominin gereklerine ve sosyal amaçlara uygun yürümesini, güvenlik ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak tedbirleri alır.

KARAR GEÇ KALDI 400 KURUM KAPANDI
Tüm Özel Öğretim Kurumları Derneği başkanı İbrahim Taşel: “Dershanelerin Türkiye’de önemli bir işlevi olduğunu herkes biliyordu. Dönüşüm sırasında zaten temel liseleri oluşturmanın da gerekçesi henüz dershanelerin boşluğunu dolduracak yapının olmamasıydı. Bu karar tabii ki, dershanelerin belli bir bölümü özel okula dönüştükten sonra alındı. 2 bin 200 civarında kurum dönüşüm için başvurdu. 400 civarında kurum kendiliğinden kapandı. Diğerleri de beklemedeydi. Bunların şu ana kadar bugün itibarıyla 900’ü dönüştü. Milli Eğitim Bakanlığı muhtemelen dershanelerle ilgili yeniden düzenleme yapar. Çünkü iptal edilmiş bir kanun var. Ancak bu kararın bir kere zamanlamasının geç kalmış olduğunu düşünüyorum. Bu konudaki karar zamanında verilse bakanlık da, biz de kendimizi ona göre ayarlardık. Ama biz kanunlara saygılıyız. Dönüşüm kanunu çıktığında da saygı gösterdik ama bugün Anayasa Mahkemesi bu kararı bozdu ve biz bu karara da saygı gösteriyoruz. Ülkemiz için ne hayırlı ise o olsun.”

Türk Eğitim Derneği Genel Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu: Dershane ve sınav sisteminin Türkiye’nin en önemli sorunu olduğu biliniyor. Dershaneler temel liselere dönüşmüştü. Şimdi büyük bir sorunla karşı karşı karşıyayız. Eğitimde ve özellikle ortaöğretimde bir reforma ihtiyaç var. Şimdi bakanlık, hükümet, Meclis dershaneleri ortaya çıkaran gerekçeleri görerek yeni bir yol haritasını ortaya çıkarmalı.