Aile Terapisinin Amaçları

1. KİŞİLERARASI İLİŞKİLERİN IŞIĞINDA KAYGI VE ÇATIŞMALARIN GİDERİLMESİ
2. ALGININ- İÇGÖRÜNÜN ARTIRILMASI VE DİĞER DUYGUSAL GERİLİMLER İÇİN AİLE ÜYELERİ İLE İŞBİRLİĞİ KURULMASI
3. İÇ VE DIŞ KRİZLERE KARŞI AİLENİN DAYANIKLILIĞINI ARTIRMAK
4. NESİLLER VE CİNSLERARASI İLİŞİKİLERİN ARTIRILMASI, DÜZELTİLMESİ
5. AİLENİ DEĞELERİNE VE SAĞLIĞA DOĞRU YÖNLENDİRİLMELERİ

Terapinin karakteristik noktalari sunlardir:

1. Semptomları ile birey geniş bir sisteme aittir.
2. Tedavi modelinin sonucuna bakmaksızın, geniş sistem aile ,bireyin     biyolojisini tespit etmede tanısal odaktır. (Yani aile üyelerinde psikogenetik etkiler nelerdir?)
3. Tedavi planı tüm aile isteminin yapısını değiştirmeli ve davranışları düzeltebilmelidir.

Aile Terapisi Ne Zaman Gerekir?

Aile terapisi daima hastanın sorunlarına cevap vermez. Gerekli olduğu durumları 3 madde altında toplayabiliriz:

1. Tedavi için gonderilen birey, aile ile aynı evde yaşıyorsa veya aile ile ilişikileri devam ediyorsa,
2. Varolan veya ortaya çıkan sorunlar aile sistemini etkiliyorsa,
3. Hasta  ve terapist birlikte buna karar verirlerse, yani aile terapisini kabul ettiklerinde.

Aile Terapisinin Ozellikleri

Aile terapisi problemlere, aile uyelerinin bireysel problemleri olarak degil, sistemin problemi olarak bakar.Tedavide ailenin tek uyesi irdelensede tedavinin odak noktasi aile sistemidir.

Terapinin hedefi aile icindeki bireyin degisimini degil  daha cok ailenin yapisini ve aile icindeki bireylerin birbirleriyle iletisim bicimlerini  degistirmektir.

Bu terapinin uygulama alanlari, davranis bozuklugu gosteren kisilerdir.ancak bireysel terapi ile farklari vardir.Bþireysel terapi hasta ile terapistin etkilesimini onemser, hasta ile sosyal cevresi arasindaki etkilesime aldirmaz,Bireysel terapinin odak noktalari, icgoru, hastanin gecmisi iken, aile terapisinde odak noktalari, aile ici etkilesi, güç  noktalari ve catismalarin hedefidir.

Aile Terapisindeki Yaklasimlar

Gunumuzde bu konuda 3 buyuk yaklasimdan bahsedebiliriz..

• Psikodinamik yaklasim
• Iletisimsel yaklasim
• Yapisal yaklasim

psikodinamik yaklasim aile uyelerinin her birinin psikolojik yapisi ile ilgilenir.HER aile uyesinin kendisi ve ailenin diger uyeleri hakkinda icgoru ve anlayis kazanmasiyla sorunlarin giderilecegine inanir.

Iletisimsel yaklasimda ise, aile terapistleri, karsilikli etkilesimin nasil oldugu uzerine odaklanirlar.tezleri, butun davranislarin iletisimsel oldugu ve de bu iletisim dilinde yonetme, otorite kurma ve karsilikli iliskinin varligi  seklindedir..onlara gore insan iliskileri satranca benzer, kurallra vardir, kurallar hareketin duzenleyicisidir..aile yide bu baglamda irdelerler.

Yapisal yaklasimda , aile icindeki etkilesimin nerede oldugu uzerinde durulur..yani, aile sisteminin sundugu dinamiklere ve bu sistem icinde yer alan elementlere dikkat cekilir..uc cocuk ve ebeveynlerden olusan bir ailede ebevynlerin alt sistemi ve cocuklarin alt sistemleri arasinda bir sinir vardir

Aile Terapisinde Neler Olur?

ilk seansta :Terapist veya danisman terapinin amacini, katilan uyelerin  {ana-baba ve gerekirse cocuklar}  sorumluluklarini {birbirlerini dinleme- goz iletisimi kurarak birbirlerine hitap etmeleri gibi} belirtir.Bu seanstta grup bilinci uzerinfe durulur.

Grup suresince uyeler birbirleriyle acik ve durust bir iletisim icerisinde olmali, sorunlara odaklanmali, birbirlerini suclamaktan kacinmalidirlar.

Aile terapisine eslerin beraber katilmasi onerilir, seanslarin sikligi sorunlarin icerigine gore degisebilir.

Terapide gizlilik esastir.Diger bir deyisle terapist aile uyelerinden biri ile yapacagi gorusmeyi o uyenin izni olmadikca digerleri ile paylasamaz.

Terapinin amaci : Aile uyelerinin davranislarini daha olumlu kilmak, uyeler arasindaki iletisimi gelistirmek ve sorunlara kalici cozumler bulmak oldugu icin, terapist bir takim teknikler kullanir.

Terapi suresince aile uyelerinin de bir takim odevleri olcaktir.Ornegin, herhangi bir seans sonunda terapist tarafindan uyelere bir sonraki seansa kadar yapmalari gereken odevler verilebilir.

Terapistin en onemli islevlerinden biri de duygusal bosalimi saglamasi ve uyeler arasinda var ise “bitirilmemis isleri”  gundeme getirmesidir. Aile uyelerinin birbirlerine karsi olan olumsuz tutum ve duygularini ifade etmeleri, birbirlerine karsi anlayis gelistirmelerine de yardimci olur.

Aile uyeleri arasinda daha fazla yakinlasma, isbirligi ve duygusal paylasim saglanmis ise terapi amacina ulasmis sayilir.

Unutmayiniz ki mutluluk icin standart receteler yoktur. Ve her ailenin huzurlu bir yasam icin ihtiyac duydugu etmenler farklidir

Bir Ailenin Yasam EvreleriI

BEBEK AILE:  Bu durum ilk gebelikle baslar, cocugun 5 yaslarina gelmesine dek surer..ciftin ozellikle  annenin ilgisi bebege yonlendirildiginden erkek kendini ihmal edilmis hisseder, kadin da cocugun kendisini eve bagladigini ve kocasinin gozunun disarda olabilecegini dusunur.

Anababa ve cocuktan olusan aile ucgeninde duygusal dengeyi surdurmek ve cocugun gelisimi icin gerekli ortami saglamak icin eslerin birbirlerine karsi empatik davranmalari gerekmektedir..

OKUL ONCESI DURUMDA AILE: Çocugun okula baslayacagidonemdir.bu donemde aile cocugun gelisimi ile ilgilidir.Cocugun gelismesinde ailenin diger bireylerinin sorunlarla mucadele ederken gosterdikleri tepkiler aile icindeki iletisimi etkiler.

OKUL CAGINDA AILE:Cocugun okula baslamasindan ergenlige kadar surer.cocuk okula gider anne ise calýsmaya donerek “Ev kadini”  sendromundan kurtulabilir.

Ilgi alanlari farklilastigindan, aile duzenin korumak zorlasir.ciftler acik ve durust davranirlarsa. Sorun cozumunde kacamak yollara basvurmadan soruna odaklanirlarsa, evlilik daha saglamlasir…

ERISKIN AILE:Bu donem gencin aileden koptugu donemi icerir.Bu kopus ayni zamanda yeni bir baslangictir.Ciftin yasaminda, cocuklarinin aileden ayrilmasiyla bir yalnizlik basgosterir.Erkekte cinsel istek azalmasi, kadinda fiziksel sikintilar ve hormonal problemler sonucu  problemler basgosteriri.ancak pek cok kadinda bu donemde cinsel istek artisi gorulur.Bu donemde ciftler yeni ilgi alanalrina ve arayislara yonelebilirler

Esler Arasi Iletisim Problemleri

Yapilan bir arastirmaya gore esler arasinda surekli ve ciddi sorun yaratan konular soyledir:

• Kadin kocasina boyun egmek zorunda kalmaktadir. Oysa saglikli bir beraberlik esit gucler arasinda suregelen bir iliskidir.
• Evlilik surecinde koca karisinin kisiliginin gelisimini engellemektedir. Oysa evlilik iliskisi icinde her iki kisiliginde gelisme ve degisme hakki vardir.Esler birbirlerine bu konuda destek olmali ve birbirlerini degisim icin tesvik etmelidirler.
• Esler arasinda duygu alisverisi cok azdir. Oysa, eslerin once kendi duygu ve dusuncelerini anlamaya calismalari sonra da birbirlerine bunu ifade etmeleri gerekir.Siz kendinizi anlatamiyorsaniz, kimse sizi anlamak zorunda degildir, unutmayiniz.
• Birikimler patlamaya yol acmaktadir. Bastirilan, ice atilan sorun ve kirginliklar, esler arasinda sakince tartisilarak irdelenmediginden, bir an geliyor ki, patlamalar, krizler kavgalar meydana geliyor.
  Oysa, sorunlarinizi biriktirmeden sicagi sicagina tartismaniz, birbirinizi anlayisla dinlemeniz, ortak bir cozum yolunda uzlasmaniz, iliskinizin niteligi acisindan onemlidir.
• Eslerden biri digerini rahatsiz edecek bir sekilde kiskanmaktadir. Kiskanclik tekelci bir anlayistirr. Kiskanc kisi cogu kez icindeki boslugu ve bu bosluktaki asagilik duygusunu ortmeye calismaktadir.
  Kiskanclik, buyurganligin cok belirgin bir bicimi olup, her zaman psikolojik bir zayiflik isaretidir.
  Oysa, esinizi kiskanmak yerine ona guvenip onunla gurur duymalisiniz. Unutmayin diktatorleri kimse sevmez.
• Eslerden biri digerini aldatmaktadir. Evlilikte ihanet, birlikteligi onarilmaz bicimde zedeler. Ihaneti affettigini soyleyen esler, gercekte bunu basaramamakta, iclerine atmakta, farkinda olmadan karsi tarafr kinlenmektedir.
  Ihanetin soz konusu oldugu evlilikler zoraki beraberliklere donusur ve zamanla da biter

Eslerarasi Iletisim Problemleri konusunun cozumunde asagidaki turde yaklasimlarda bulunmak yararli olabilir :

• Kari koca olarak iliskinizin aksayan yonlerini, olumlu ve olumsuz yanlarini tespit ediniz. Ancak unutmayiniz ki birinizin onemsedigi sorun digeriniz icin onemsiz olabilir. Once her ikiniz icinde onemli olan sorunlar uzerinde durunuz.
• Bir toplulukta esinizi elestirmekten kacininiz. Elestirilerinizi yalniz kalinca yapiniz.
• Evliliginizde her seyi tek basiniza kontrol edemezsiniz. Kontrol etmek istediginiz alanlar konusunda esinizle isbirligine variniz.
• Birbirinizin varligini onemseyerek bunu birbirinize ifade ediniz.
• Cinsellikle ilgili beklenti ve dusuncelerinizi esinizle acik bir dille konusunuz.
• Her konuda anlasmak zorunda degilsiniz. Farkli kisilikler tasidiginizi bilmeniz gerekir.
• Uzlasamama olasiligini da goz onune aliniz

Ikinci Evliligi Yapmadan Once

Uzmanlar, ister ilk evlilikte, ister ikinci de olsun ciftlerin ayni hatalara düsme egilimi gosterdiklerini vurguluyorlar.Unutulmamalidir ki , çatisma iliskilerin kacinilmaz bir bölümüdür.Ancak pek cok kisi evlilik catismalari ile nasil bas edecegini bilemez.

Problem çözme becerisine güvenemeyen kisiler, evlilik catismalari karsisinda hemen alarma gecerek evlilik veya es de “suç arama” oyununa basliyor.Oysa ki bu oyuna baslamadan önce, problemlerle bas etme becerimizi gelistirmeyi denesek daha kazancli cikacagiz.

Ikinci bir es secerken genelde ilk esin tam tersi özellikler ve egilimler aranir.

J.Larson, ilk esleri tarafindan aldatilanlarin ikinci bir evlilikten önce iclerindeki aciyi dindirebilmek icin en az  1-2 sene beklemelerini öneriyor.

Stahmann ise, ikinci evliligin basarili olabilmesi icin, ciftlerin eski iliskilerini irdelemelerini; beklentilerini, ümitlerini ve hayallerini saptayarak, nerelerde yanilgiya düstüklerini tespit etmelerini öneriyor.

Ikinci bir evlilikte aile ortaminda eslerin ilk evliliklerinden olan cocuklarinda olacagi hesaba katilmali..

Ikinci evlilik yapacak olanlara  bir uyari da su yönde:::

“Aile ve arkadaslarinizi dinleyin!”  Çünkü onlar sizin kim oldugunuzu ve evliyken nasil davrandiginizi  bilirler…(Güncel Psikoloji Dergisi, sayi:2

Faydalanilan kaynaklar: :

Iletisim. Jay Haley Istanbul:Cark Kitabevi,1982
                                Evlilik Raporu. Kurban Ozugurlu. Istanbul:Altin Kitaplar,1990
Aile terapisi…klinik psikoloji ders notlari..hacettepeuniversitesi..ankara
Onerilen kaynak:

Hasta Aile.  H.E. Richter.  Yaprak Yayinlari.  İstanbul, 1996